Mazowsze, cz. I. Dzieła wszystkie, t. 24. Wrocław-Poznań 1963. Ss.XII, 356, 3 tablice kolor. Reedycja fooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1885.

Tom 24 DWOK dostępny jest w postaci cyfrowej TUTAJ (pdf) oraz na portalu polona.pl

Pierwsza część monografii etnograficznej Mazowsza, największej pod względem obszaru dzielnicy Polski, a zarazem jednego z najpełniej zbadanych i opisanych przez Kolberga regionów. Zamieszkując w Warszawie do 1871 roku, związany był z Mazowszem przez 57 lat swego życia. Tu też podjął najwcześniej badania terenowe (od 1839 roku), tu mógł je prowadzić najdłużej i najwszechstronniej. Całość monografii Mazowsza obejmującej siedem części składa się z pięciu tomów wydanych przez Kolberga (cz.I-V, DWOK t.24-28) oraz dwóch tomów (cz.VI-VII, DWOK t.41-42) opublikowanych po raz pierwszy z rękopisów w ramach edycji Dzieł wszystkich. Pierwsza część monografii obejmuje zachodnie Mazowsze po lewej stronie Wisły, tj. Mazowsze Polne. W czterech rozdziałach: Kraj, Lud, Zwyczaje zawarł Kolberg opis historyczno-topograficzny tego obszaru ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy i jej najbliższych okolic, etnograficzny (ubiór, pożywienie, mieszkania i zajęcia ludności), obszerną i szczegółowo potraktowaną charakterystykę zwyczajów dorocznych, od Bożego Narodzenia poprzez wszystkie miesiące roku kalendarzowego, bogato ilustrowaną przysłowiami okolicznościowymi, oraz opis obrzędów rodzinnych (chrzest, pogrzeb, 9 wesel). W ramach Zwyczajów i Obrzędów zamieścił 208 pieśni (nie wszystkie z melodiami) i melodii bez tekstu, w tym 128 weselnych. Materiał pochodzący z własnych, stosunkowo wczesnych badań terenowych uzupełnił Kolberg, zwłaszcza przy opisie etnograficznym, licznymi informacjami bibliograficznymi oraz cytatami i wyciągami z prac drukowanych, głównie z publikacji Ł. Gołębiowskiego, K.W. Wójcickiego i K. Kozłowskiego, a także z prasy warszawskiej, codziennej i naukowej. Do całości dołączył rozbudowany dział Przypisów, w których cytuje różnorodną literaturę przedmiotu. Zawierają one m.in. podania dotyczące Warszawy oraz kilka tekstów pieśni sobótkowych. Tom ilustrują trzy barwne tablice strojów ludowych wykonane według rysunków W. Gersona.