Tom 25. Mazowsze, cz. II

Mazowsze, cz. II. Dzieła wszystkie, t. 25. Wrocław-Poznań 1963. Ss.VI, 304, 1 tablica kolor. Reedycja fotooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1886.

Tom 25 DWOK dostępny jest w postaci cyfrowej TUTAJ (pdf) oraz na portalu polona.pl

Druga część monografii regionalnej Mazowsza stanowi dopełnienie obrazu etnograficznego Mazowsza Polnego, przedstawionego w części poprzedniej. Zawiera 395 pieśni oraz 370 melodii tanecznych z przyśpiewkami. Materiał ten pochodzi głównie z badań terenowych Kolberga prowadzonych w latach 1841 i 1843-1866. Pieśni ułożone są w 16 rozdziałach według stosowanej przez Kolberga zasady, opartej na funkcji i temacie utworów. Na uwagę zasługuje tu wyraźne wyodrębnienie grupy 33 pieśni z dworów i miast. Kolberg konsekwentnie włączał do swojego dzieła ten rodzaj twórczości, dokumentując w ten sposób niezwykle ciekawe zjawiska pogranicza kultury ludowej, plebejskiej i szlacheckiej. Tańce, wśród których znalazły się melodie wyłącznie instrumentalne oraz melodie taneczne z przyśpiewkami, ułożone zostały według metrum. Przeważają tu melodie trójmiarowe (323), w takcie 2/4 jest tylko 47 melodii. Tom poprzedził Kolberg wstępem, w którym omawia zamieszczone w nim pieśni i melodie. Na końcu znajdują się przypisy, wśród których są zaczerpnięte z literatury objaśnienia do pieśni (J. Kraszewski, W.A. Maciejowski) oraz informacje o dziejach i charakterze tańców (K. Brodziński, K. Czerniawski, Ł. Gołębiowski). Książka zawiera barwną ilustrację strojów ludowych spod Łowicza, wykonaną według rysunku W. Gersona.