Pomorze. Dzieła wszystkie, t. 39. Z rękopisów opracowali J. Kądziołka i D. Pawlakowa, red. tekstów gwarowych M. Gruchmanowa i Z. Zagórski. Red. J. Burszta. Wrocław-Poznań 1965. Ss.XLII, 570, ilustr. Wstęp: J. Burszta Spuścizna rękopiśmienna Oskara Kolberga i jej opracowanie.

Tom 39 DWOK dostępny jest w postaci cyfrowej TUTAJ (pdf) oraz na portalu polona.pl

Materiał zgromadzony przez Kolberga do monografii pomorskiej dotyczy następujących terenów: Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Powiśla-Żuław oraz Ziemi Chełmińskiej. Tom składa się z dwóch części: z materiałów Kolbergowskich oraz z pracy A. Hilferdinga Ostatki Słowian na południowym brzegu Bałtyckiego Morza, przetłumaczonej przez Kolberga z jęz. rosyjskiego. W pierwszej części rozdziały Kraj (w nim opis niektórych okolic i miejscowości, historia zakonu krzyżackiego, wskazanie związków Polaków z Morzem Bałtyckim), Lud (z charakterystyką ludności, opisem warunków życia i pracy) oparte są na wypisach z publikacji, natomiast rozdziały Zwyczaje, Obrzędy, Pieśni, Tańcepowstały niemal wyłącznie z zapisów terenowych Kolberga, będących plonem jedynej podróży na Pomorze, odbytej w 1875 r. Kolberg był pierwszym badaczem, który zajął się dokumentowaniem folkloru muzycznego tych terenów. Na 217 zapisów nutowych, znajdujących się w tomie, 211 melodii wokalnych i instrumentalnych wyszło spod pióra Kolberga. Materiały dotyczące wierzeń i proza ludowa są tylko w części pochodzenia Kolbergowskiego, zaś autorami tekstów omawiających właściwości języka są m.in. A. Parczewski, Sjerp-Polaczek, F. Cejnowa. Druga część monografii zawiera przekład Kolberga pracy A. Hilferdinga, słowianoznawcy i historyka rosyjskiego, który w r. 1856 badał Kaszubszczyznę, a rezultatem tej podróży była wymieniona rozprawa, zawierająca opis statystyczny i etnograficzny zachodnich Kaszub, uwagi o języku, zbiór tekstów prozy ludowej i kilku pieśni oraz obszerny słownik wyrazów kaszubskich. Słownik został w edycji Pomorzawyłączony z tejże pracy i wraz ze Słowniczkiem kaszubskim G. Pobłockiego i materiałami leksykalnymi Kolberga utworzył jeden słownik o szerszym zasięgu geograficznym. Tom Pomorzerozpoczynający edycję monografii regionalnych i tematycznych z zachowanych rękopisów Kolberga zawiera wstęp omawiający dzieje spuścizny rękopiśmiennej Kolberga, obecny stan tek oraz podstawowe zasady opracowania edytorskiego rękopisów autoraLudu.