Mazowsze. Suplement do t. 24-28, cz. I. Z rękopisów i ze źródeł drukowanych wybrały i opracowały Ewa Antyborzec, Hanna Pawlak. Poznań 2020, ss. LXXVIIII+ 267, ilustr.

Opracowano i wydano pod opieką naukową Polskiej Akademii Nauk ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust.1 ustawy z 19 listopada 2009 o grach hazardowych.

Tom w formacie pdf do pobrania TUTAJ.

Niniejszy tom stanowi pierwszą część tzw. Suplementu do 5-tomowej monografii Mazowsze, wydanej przez Oskara Kolberga w XIX wieku. Wprawdzie w latach 1869–70 opublikowano większość pozostawionych przez Kolberga w rękopisach materiałów (pieśni, folklor słowny, wiadomości o wierzeniach i języku), jednak nie zostały wówczas uwzględnione wszystkie zachowane w archiwum, w tzw. tekach, bardzo cenne z dzisiejszej perspektywy dokumenty. W prezentowanym tomie zamieszczono wszystkie pominięte wcześniej zapisy oraz obszerny wstęp zawierający informacje dotyczące badań Kolberga na Mazowszu, okoliczności i warunków, w jakich publikował monografię oraz zachowanych manuskryptów.

Prowadzone w ostatnich latach badania nad biografią Kolberga pozwoliły na ustalenie bardzo istotnych dla badaczy dziedzictwa kulturowego faktów, jak np.: właściwych tras podróży tego zbieracza, prawdopodobnych dat prowadzenia badań oraz chronologii powstawania znacznej części zapisów terenowych. Umożliwiły również zidentyfikowanie większości osób i rodzin, które pomagały badaczowi podczas jego pracy. Szczegółowe analizy rękopisów oraz kwerendy w archiwach pozwoliły też na ustalenie autorstwa znacznej części manuskryptów uznawanych do tej pory za nieznane. Zidentyfikowano autorstwo i źródła publikowanych przez Kolberga rycin oraz przedstawiono materiał ilustracyjny przez niego wcześniej niewykorzystany, opatrując go szczegółowymi  informacjami o autorach i pochodzeniu. Wyniki analiz przedstawiono we wspomnianym, obszernym wstępie pt. Mazowsze” Oskara Kolberga.  

Materiał suplementowy zaprezentowany został zgodnie z układem przyjętym w monografiach regionalnych wydanych przez Oskara Kolberga w XIX wieku. Pomieszczono w nim  krótkie uzupełnienia do rozdziałów „Kraj” i „Lud”, a także „Świat nadzmysłowy” i „Język” oraz niekompletną opowieść ludową. Zasadniczą część suplementu stanowią pieśni, w tym pieśni zamieszczone w rozdziałach „Zwyczaje” i „Obrzędy” (w sumie 360 pieśni) oraz melodie bez tekstu (130 melodii). Przy wszystkich zapisach podano podstawę druku, w przypadku, gdy zachowało się więcej niż jedno źródło; ustalono też brzmienie tekstów i przebieg melodii, sklasyfikowano teksty i melodie, zredagowano przypisy dotyczące autorstwa i pochodzenia poszczególnych zapisów spełniając tym samym kryteria edycji naukowej. Uzupełnieniem tomu są ilustracje, z których większość to rysunki Wojciecha Gersona wykorzystane później przez tego artystę jako źródło rycin do Mazowsza Kolberga.