Tom 83/I, 83/II. Przemyskie. Suplement do tomu 35 DWOK. Dzieła wszystkie Oskara Kolberga t. 83/I. Z rękopisów i źródeł drukowanych zebrała i opracowała Elżbieta Millerowa. Opracowanie muzykologiczne Maciej Prochaska. Poznań 2011. Ss. C, 440 + 552, ilustr.
Tom 83/II DWOK dostępny jest w postaci cyfrowej na portalu polona.pl
Postać cyfrowa Tomu 83/I w formacie pdf do pobrania TUTAJ
Postać cyfrowa Tomu 83/II w formacie pdf do pobrania TUTAJ
Dwuczęściowy tom 83 Dzieł wszystkich Kolberga pt. Przemyskie. Suplement do tomu 35 stanowi dopełnienie wydanego w 1891 roku studium etnograficznego pt. Przemyskie
Opublikował je w rok po śmierci Kolberga, z jego materiałów, wybitny antropolog i folklorysta, Izydor Kopernicki, przyjaciel autora Ludu i wykonawca jego testamentu (ten pośmiertny tom uzyskał w serii Dzieł wszystkich kolejny numer 35). Tom 83 dopełnia edycję XIX-wieczną dwojako: po pierwsze przynosi nowy materiał foklorystyczny, zachowany w spuściźnie Kolberga, a nieuwzględniony przez Kopernickiego w edycji XIX-wiecznej, oraz po drugie zawiera komentarz źródłowy do materiału w niej drukowanego (do tekstów i melodii), który ułatwi współczesnym badaczom interpretację i korzystanie z zawartych tam źródeł, umożliwiając rekonstrukcję warsztatu zbieracza i dokumentatora.
W efekcie dzięki tomowi 83 opublikowana zostanie całość Kolbergowskiej dokumentacji kultury ludowej Przemyskiego, jako specyficznego regionu pogranicza etniczno-kulturowego na styku dwu języków, dwu wyznań i dwu kultur: ukraińskiej i polskiej. Wysoką wartość źródłową XIX-wiecznych zapisów Kolberga podnosi fakt, że koegzystencję, wzajemne przenikanie się i dopełnianie obu żywiołów rejestrował on w całej złożoności tych zjawisk, co było ówcześnie koncepcją unikatową. Ponadto walor dokumentacyjny zapisów Kolberga (zarówno tekstów, jak i melodii, których w jego epoce nikt nie potrafił notować tak jak on) wynika także stąd, że pochodzą prawie wyłącznie z bezpośrednich badań terenowych w Przemyskiem i spisane zostały własnoręcznie ze słuchu w trakcie transmisji z ust ludowych informatorów.
Zasadniczy trzon tomu 83 stanowi materiał folklorystyczny, na który składają się przede wszystkim: pieśni związane ze zwyczajami dorocznymi, weselne i tzw. powszechne (w sumie 439 usystematyzowanych tekstów, z 268 zapisami melodii; teksty w języku ruskim, a także polskim i mieszanym, notowane były z zachowaniem oryginalnej wymowy ludowego wykonawcy, a więc i cech dialektologicznych przekazu); tańce i melodie bez tekstu (w liczbie 210 zapisów muzycznych, uporządkowanych według kryteriów muzycznych); przekład Kolberga z ukraińskiego pracy J. Łozińskiego pt. Ruskoje wesile wydanej w Przemyślu w 1835 roku. Ten nieznany dotąd nauce, pozostający w rękopisie przekład jest cennym dokumentem wczesnych badań ruskiego folkloru weselnego i ciagłości tamtejszej tradycji obrzędowej.
Poza wymienionymi materiałami w skład tomu wchodzą też zanotowane w Przemyskiem bajki, materiały językowe (dotyczące leksyki, onomastyki itd.) oraz przyczynki etnograficzne do opisu ludu i wierzeń oraz wspomniane już komentarze do tomu 35. Całość poprzedzona jest wstępem omawiającym badania Kolberga w Przemyskiem, jego plany wydawnicze, metody dokumentacji, charakter i proweniencję zebranych źródeł, sposób ich opracowania, zasady edycji tomu itd.
W sumie prezentowany w tomie 83 materiał przedstawia wyjątkową wartość dokumentacyjną dla badaczy kultury ludowej tych ciekawych terenów na kresach południowo-wschodnich dawnej Rzeczpospolitej. Skomplikowane dzieje tych ziem w sposób szczególny wydają się wymagać ocalenia i utrwalenia ich dawnego dziedzictwa.
